Vergunningsvrij (ver-)bouwen?

Landelijke wetgeving vergunningsvrij bouwen

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 zijn ook de regels voor het vergunningsvrij bouwen veranderd. Voorheen regelde landelijke wetgeving wat er in heel Nederland vergunningsvrij gebouwd mocht worden. Dat is voor een deel ongewijzigd gebleven. In het Besluit kwaliteit leefomgeving blijft een regeling staan die (bouw-)activiteiten aanwijst die in het gehele land vergunningsvrij uitgevoerd mogen worden. Het resterende deel komt bij de gemeenten terecht.
Gemeenten mogen zelf beslissen in hoeverre zij het vergunningsvrij bouwen in stand willen houden, willen verruimen of juist willen beperken.

Keuze van de gemeente Vlieland inzake vergunningsvrij bouwen

De gemeente Vlieland heeft het voornemen om het vergunningsvrij bouwen tot een minimum te beperken. Daarvoor heeft de gemeente meerdere redenen die wij hieronder uitleggen.

De Omgevingswet heeft onder meer als doel dat regels duidelijker worden en dat vergunningen sneller en beter worden verleend. Oók een belangrijk doel van de Omgevingswet is de kwaliteit van de fysieke leefomgeving, de omgeving waarin wij wonen, werken en leven, te verbeteren.
Bedacht is dat het eerste doel bereikt kan worden door vele categorieën bouwwerken vergunningsvrij te maken. Maar aan het vergunningsvrij maken van bouwwerken zitten wel de nodige haken en ogen.
In de eerste plaats moet beschreven worden wát dan vergunningsvrije bouw- en verbouwactiviteiten zijn en wanneer er juist geen sprake meer is van vergunningsvrije activiteiten.
Vervolgens zijn er ingewikkelde vragenbomen ontwikkeld die je moet doorlopen voordat je weet of er voor een activiteit wel of geen vergunning nodig is. Omdat het zo ingewikkeld is wordt daarbij vaak vermeld dat voor de zekerheid de gemeente nog geraadpleegd kan worden.

Tot slot is er de onzekerheid of de vragenboom goed is ingevuld en er ook daadwerkelijk sprake is van een vergunningsvrij bouwwerk. Iets wat omwonenden op ieder moment ter discussie kunnen stellen.
Kortom, veel inspanning van de aanvrager en veel rechtsonzekerheid.

Ontzorgen

De gemeente Vlieland is gewend om dichtbij haar inwoners te staan.
Op Vlieland zijn huiseigenaren gewend om vooraf de gemeente te raadplegen over het al dan niet mogen uitvoeren van een activiteit (bijvoorbeeld bouwen of verbouwen). Samen beantwoorden we op die manier eigenlijk al de vragen die in de vragenbomen worden gesteld.
De gemeente wil die dienstverlenende en ontzorgende rol graag blijven vervullen.
Daarnaast vindt de gemeente het belangrijk dat mensen over een vergunning beschikken. Een vergunning geeft de zekerheid voor zowel de aanvrager als de omwonenden dat een activiteit is toegestaan en binnen de regels wordt uitgevoerd. De regels en vergunningen geven daarmee duidelijkheid en inzicht in wat er wel en niet is toegestaan.

Belangrijke waarden en kwaliteiten

Tot slot verdient het eiland ook een zorgvuldige benadering voor wat betreft het uitoefenen van bouw- en verbouwactiviteiten. Vlieland is een uniek eiland met één dorp met een beschermd dorpsgezicht en een bijzondere ligging aan de Waddenzee. Het grenst daarbij aan het Werelderfgoedgebied, is grotendeels Natura 2000 gebied en heeft een hoge cultuurhistorische waarde.
Al die waarden zijn meteen ook de maatschappelijke en economische waarde van het eiland.
De gemeente vindt het onverantwoord om in zo’n bijzondere omgeving vergunningsvrije activiteiten toe te laten. Het is belangrijk dat er steeds wordt meegekeken naar de kwaliteit, de plek en de omvang van de activiteiten om geen afbreuk te doen aan de waarden en kernkwaliteiten.

Om te voorkomen dat dit belemmerend gaat werken, wil de gemeente haar instrumentarium zodanig inrichten dat circa 60% van alle vergunningen snel verleend kan worden. Daarmee voldoet de gemeente aan beide doelen die zijn genoemd aan het begin van deze tekst: het doel om de kwaliteit van onze leefomgeving te verbeteren, maar ook aan het doel om sneller en beter tot vergunningverlening te komen.