Instrumenten van de gemeenteraad

Raadsleden hebben diverse instrumenten om hun taak als raadslid goed te kunnen uitoefen. De belangrijkste instrumenten zijn: 

• Amendement, Door middel van een amendement kunnen raadsleden een besluit of verordening wijzigen.
• Motie, Tijdens de besluitvormende ronde kunnen raadsleden door middel van een motie een uitspraak doen over een geagendeerd onderwerp. De indiener van de motie kan zijn motie toelichten, daarna komen de andere fracties aan het woord. Na het debat over het onderwerp wordt er over de motie gestemd. De uitspraak is een wens, verzoek, opdracht of oordeel (bijvoorbeeld treurnis of afkeuring).
• Motie vreemd aan de orde van de dag, Raadsleden kunnen over een actueel onderwerp dat niet is geagendeerd en waarover geen inhoudelijke discussie nodig is, een uitspraak doen of opdracht geven aan het college.
• Initiatiefvoorstel indienen, Een initiatiefvoorstel is een voorstel van één of meerdere raadsfracties voor nieuw beleid, aanpassing van kaders of een verordening. Het initiatiefvoorstel moet schriftelijk ingediend zijn bij de voorzitter van de raad. Als de raad met het initiatiefvoorstel heeft ingestemd, werken de indieners het voorstel uit.
• Interpellatie, Een zwaarwegend instrument voor een politiek gevoelig onderwerp is het bevragen of ter verantwoording roepen van het college van burgemeester en wethouders in de vergadering. Het onderwerp wordt via een debat in de raadsvergadering behandeld
• Onderzoek / enquête, Een raadsenquête kan de gemeenteraad inzetten bij het uitoefenen van haar controlerende taak. Een raadsenquête is vergelijkbaar met een parlementaire enquête alleen dan op lokaal niveau. Een raadsenquête kan alleen worden ingesteld als een meerderheid binnen de gemeenteraad dat wil. Voor een raadsenquête wordt een commissie benoemd, deze commissie doet onderzoek naar het door het college van B&W of het bestuurscollege gevoerde bestuur over een bepaald onderwerp. De enquêtecommissie kan openbare verhoren houden.
• Het stellen van vragen, Een raadslid kan zowel mondeling als schriftelijk vragen stellen.